Лавлах

Г.Мэнд-Ооёогийн тухай

I АЛТАН ОВОО номын талаар:

  • Ш. Уянга. “Гэрэлт хүмүүний босгосон бодь алтан суварга”, “Улаанбаатар” сонин, 1994.07.01 № 125 (584)
  • Т. Очирхүү. “Алтан Овоо хэмээх судар буюу шүлгийн айзамт ном бүтээгчийн тухай”, “Алтан Овоо” УБ 2007. 3-5 хуудас
  • Д. Ганбаатар. “Домог хүүрнэсэн бүтээлийн тухай уншигч миний бодол”
  • Д. Баттогтох “Зуун эхийн задлал: Алтан Овоо”, “Зуун эхийн задлал” УБ 2004.182-183 хуудас
  • Д. Урианхай. “Өөрийнхөө замаар, өөрийнхөө хурдаар”, 2007.2.16-22. “Алтан Овоо” УБ 2007. 3-5 хуудас
  • Саймон В. Смит. “ Ахуйн тусгал гэхээсээ дотоод ертөнцийнх нь буулт гэмээр”, Г.Мэнд-Ооёо “Алтан Овоо”/англи хэлнээ/  УБ 2007. 3-4 хуудас
  • С. Жамбалдорж “Монголын Алтан Овоо дэлхийн Алтан Овоо болов” Өдрийн сонин, 2007.7.4 №155.156 (2607, 2608)
  • О. Сүхбаатар. “Тахилын үг”, 2004.05.25 “Дарьгангын хөх шастир” номын 125-126 тал
  • Имрэ П.Золдос “Яруу найрагчийн призмтэй адилтгам” , 2007.10.30. “Өнөөдөр” сонин 2008.1.11. Баасан №008 (3271)

II Хөрөг, нийтлэл, шүүмжүүд:

  • О. Дашбалбар. “ Сарны шүлэгч буюу Гомбожавын Мэнд-Ооёо”, 1993 он. “Бодлын солбицол” сонин 1993.12.08. О.Дашбалбар “Хүн ертөнц” УБ.2003, 352-366 хуудас.
  • А. Мөнх-оргил “Гомбажавын Мэнд-Ооёо” – “Шинэчлэгчдийн тухай тэмдэглэл” УБ 2005. 52-64 хуудас
  • Д.Төрбат “Асаж урсдаг мөрөн ...” Улаанбаатар” сонин, 1993.03.25 № 31 (243)
  • Д.Цогбадрах “Юм бүхэн таны тулд найрсан оршино”, Улаанбаатар” сонин, 1996.06.26 № 122 (1054)
  • Ж. Болд-эрдэнэ “Гангын нэгэн сондор”, 1996.02.06. “Ил товчоо” сонин, 1996.6.11-20 №17. (201)
  • Д.Хүү “Нүүдэл тоссон үгийн дээж” 2005 он. “Хүрээ хэмнэл” №027 /242/, 148 /8912
  • Д. Өрнөхдэлгэр “Шинэтгэл саран хийгээд шинэчлэгч найрагч”, Утга зохиол судлалын “A New Method” төв. Цуврал 4. УБ 2004, 104-108 хуудас
  • Я. Баатар. “Цагаан манан, гэгээн гуниг” 2001.VII.22-27. “Яруу найраг - Шидэт долгион”-I. УБ 2007. 116-131 хуудас
  • Ш.Сүрэнжав “Байгалийн их хөг дуурсгагч Г.Мэнд-Ооёо” . 2003.1.14
  • Я. Баатар. “Монголын соёлын эрхэмсэг оршихуйг нээхүй”. “ХХ зууны Монгол зохиолчид” цувралын 47. “Гомбожавын Мэнд-Ооёо”, 91-92 тал
  • С. Хүрэлбаатар “Хазгайг тэгшилж хатууг зөөллөдөг морин хуур”. “Өнөөдөр сонин”. 2003.1.11. №008 (1746)
  • Ш. Цэрэнпил “Танигдахуй болоод эс танигдахуйн шастир” “Өдрийн сонин” 2004.8.26 №211 (1713)
  • Ш. Цэрэнпил Ноён Имрегийн таашаал ба Г. Мэнд-Ооёогийн гурван “ДАН”. “Өдрийн сонин” 2005.3.3
  • П. Батхуяг “Мэнд-Ооёо ах аа! Өөртөө үнэнч байх юутай чухал урлаг вэ?”. П.Батхуяг “Яруу найргаар ярилцахуй” УБ 2006. 5-24 хуудас. “Утга зохиол урлаг” сонин 2006.7. №019, (2216)
  • Ш.Цэрэнпил “Дэлхийн дэвжээ Монгол шүлэг”, “Өнөөдрийн Монгол” сонин, 2006.3.14. №47 (217)
  • Ёо Мита “Г.Мэнд-Ооёо аюулаас сэрэмжлүүлэх хонх цохилоо, /Японы Чикю сэтгүүлийн 141-р/, “Өнөөдрийн Монгол” сонин 2006.4.27. № 79/249/
  • Т. Мацуда “Оюун сэтгэлгээний орон зай дахь шүлэгч”. “Хоккайдо” сонин “Дэлхийн утга зохиол” булан. 2002.66-67 хуудас
  • Ли Күй Сянь “Монгол, чам руу би явж байна”, “Тайваны утга зохиол” сэтгүүл. 2005.12 сар. 49 дугаар.
  • Такис Ионнидис ”Гэрэлтэх агшин бүр”” номонд суралцахуй захидал
  • Ёо Мита. “Яруу найраг бол ертөнцийн гэрэл гэгээ” Японы утга зохиолын “Юүсүрүка” сэтгүүлийн 2006.4 сард 68 дахь дугаар.
  • Ши Чаон “Яруу найргийн гэрэлт гэж чухам юуг өгүүлнэ вэ?” Тайпей. Тайвань. 2006.12.27
  • Ү.Хүрэлбаатар (Ph.D) “Монголын яруу найргийн Дэнзэн Норгой хэн бэ?”, “Зууны мэдээ” сонин 2009.10.27. №251 (3323)
  • Г.Аким “Хулсан лимбэний нүхээр салхин гансруулахуй”, “Амралтын шуудан” сонин 2009.12.12. №295, 296 (695, 696)
  • Ж.Нэргүй “Түмэн амгалан атлаа яруу найрагч”, “Өнөөдөр” сонин 2009.12.23. №295 (3858)
  • Я.Ганбаатар, (Ph.D), “Сарны шүлэгч буюу “Шүлгийн дундаас зураг тодрох ёсны үлгэр” Я.Ганбаатар “Утга зохиолын тухай яриа” УБ 2010. ISBN 99962-1-060-X
  • Ү.Хүрэлбаатар “Зөөлөн айн таван аксиом”, “Өнөөдөр” сонин 2010.11.19 №269 (4132)
  • Ү.Хүрэлбаатар “Дарьгангын яруу гурвал”, “Өдрийн сонин” сонин 2011.04.08. №09 (3792)
  • Б.Магсаржав “Цаг хугацаанаас ангид оршихуй буюу яруу найрагчийн төгөлдөршил”, англи хэлээр GUNU сэтгүүл №17, ISBN 99929-73-67-6, 45-р тал
  • Я.Ганбаатар, “Ертөнцийн явдал” олимпийн тэнгэрт хур болон бууж, дэлхийн сонорт эгшиглэнэм” Өнөөдөр сонин, 2012.7.24 №167/4631/
  • Ч.Билигсайхан “Үнэний төгөлдөр дуулал – Гэгээнтэн” (Өнөөдөр сонин, 2012.10.10 №235)
  • Д.Галбаатар, Б.Хишигсүх “Түмэн мэсийн гэгээнтний дээд таалал оршжихуй” (Өдрийн шуудан 2012.11.28 №240)
  • Я.Ганбаатар “Төгөлдөр үнэний яруу дуулал” Нийслэл Таймс сонин. 2012.11 сар

Зохиолч ба Зохиолуудын талаар судлагдсан, дурдагдсан, үнэлэгдсэн байдал

Яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёогийн уран бүтээлийн талаарх анхны үнэлгээг Монголын Зохиолчдын Эвлэлийн VI их хурал дээр Б.Явуухулан тавьсан илтгэлдээ 1979 онд яруу найргийн найдвар тавьж буй залгамж үеийн төлөөлөгч болгон дурдаж байлаа. Түүнээс хойш Г.Мэнд-Ооёогийн уран бүтээлийн талаар гарсан томоохон даацтай бүтээлийг дурдвал: О.Дашбалбарын “Сарны шүлэгч буюу Гомбожавын Мэнд-Ооёо” (1993), XX зууны Монголын зохиолчид цуврал номын 47-р дэвтэрт Я.Баатарын “Гомбожавын Мэнд-Ооёо”. Т.Очирхүү: “Алтан Овоо хэмээх судар буюу хүлгийн айзамт ном бүтээгчийн тухай” /1994/ , Ш.Уянга “Гэрэлт хүмүүний босгосон бодь Алтан Овоо /1994/, П.Батхуяг: “Мэнд-Ооёо ахаа, өөртөө үнэнч байна гэдэг ямар агуу урлаг вэ?”, Унгар, Тайваны яруу найрагч, доктор Имрэ П. Цолдосын “Г.Мэнд-Ооёо болон түүгээр дамжуулан Монголын үзэг нэгт яруу найрагчдадаа бичсэн ил захидал” (2005), Белги Улсын Louvain Их сургуулийн доктор Ши Чаоины “Г.Мэнд-Ооёогийн “Цаглашгүй гэрэлт” шүлгийн түүвэрт сэтгэгдэл бичих нь(2006. Тайвань), Японы яруу найрагч, судлаач Ёо Митагийн бичсэн “Яруу найраг бол ертөнцийн гэрэл гэгээ” (2006),  зэрэг томоохон өгүүллэлүүдийг нэрлэж болно. Мөн 
  • М.П.Петрова (ОХУ),
  • Ч.Билигсайхан (доктор,профессор),
  • Д.Галбаатар (доктор,профессор),
  • С.Байгалсайхан (доктор,профессор),
  • А.Мөнх-Оргил (доктор),
  • Я.Ганбаатар (доктор),
  • П.Өрнөхдэлгэр (доктор),
  • Б.Пүрэв-Очир (доктор,профессор),
  • Ү.Хүрэлбаатар (доктор),
  • Б.Магсаржав (доктор),
  • Б.Хишигсүх (доктор), нарын олон эрдэмтэд санал дүгнэлтээ өгсөн байна.
Ангийн иргэн орчуулагч, судлаач Саймон Вэкхам-Смит нь АНУ-ын Вашингтоны их сургуульд Г. Мэнд-Ооёогийн онцлох бүтээл болох “Алтан Овоо” туурвилын тухай “Г.Мэнд-Ооёогийн Алтан Овоо дахь хүмүүс ба нутаг усны хүйн холбоо” хэмээх нэгэн сэдэвт бүтээл туурвиж докторын (Ph.D) зэрэг 2012 онд хамгаалжээ.

О.Дашбалбар

.... Г.Мэнд-Ооёогийн анхны томоохон шүлэг, анхаарал татахуйц найраг нь “Он цагийн хүрд” бөгөөд одоогоос арван жилийн өмнө бичсэн энэхүү бүтээл нь наяад оны найргийн өнгө аяс, мэдрэхүй, хэмнэл дүрслэл, гоо зүйг эхэлж тодорхойлсон юм.
... Чухам эндээс л наяад оныхны жинхэнэ найраг эхэлсэн юм. Харамсалтай нь манай мулгуу судлаачид, урашгүй шүүмжлэгчид түүнийг эс анзаарсан бөгөөд наяад он төдийгүй ерээд оны найргийн аяс мэдрэхүй бүхэлдээ дээрх мөрүүдэд цогцолсныг анхаарахгүй байна.
... Г.Мэнд-Ооёо сэтгэлийн байгалийг бидний үеийнхэнд эхэлж нээснийг мартах учиргүй.
... 1982 онд Яргайтын богинод бичиж тэр зунаа хэвлүүлсэн “УУлсын дүрийг тайлахуй” хэмээх гайхамшигт шүлгийг нь өнөө болтол утга зохиолын ертөнцөд нэг л анхаарсангүй. Бид ийм дүлий дүмбэд улс уу? Эсхүл санаатайгаар дуугүй байна уу? Уулс мянга мянган жилээр бодлогширч байна. Уулс өөрийгөө чагнаж, өөрийгөө өөрчлөн байна. Газар дэлхий мянган жилээр бас агшин бүрд шинэчлэгдэж байна. Ертөнцийн хувирал бүхэн шүлэгчийн мэдрэхүйд зурагдан, зөн совинг нь хөндүүрлүүлж байна. Мэнд-Ооёо шиг хүмүс үйлийн үртэй бөгөөд тэд тайзан дээрээс шүлгээ бусдад хүргэдэг уран уншигчид биш ээ. Тэд зөвхөн бичихийн л тулд заяасан юм шиг чимээ аниргүй, нам гүм бичсээр л... Тэднийг ойлгоход зуун жил хэрэгтэй. Өнөөдрийн хашгирагчид цаг үетэйгээ цуг “будаа болно”. Тэр цагт намуун уянга эзнээ олно. “Хүн ард зөвхөн бухимдлаа илэрхийлэн тайтгарах бус, гүн ухаанаар тайтгарах, яруу сайхнаар сэтгэхийг эрмэлзэх болно. Тэр цагт Нямсүрэн, Мэнд-Ооёогийн яруу найраг үнэд орж, Ахматаво, Фет, Явуухулан, Тютчев шиг бусдын сэтгэлийг эзэмдэх болно.
 
(“Сарны шүлэгч буюу Гомбожавын Мэнд-Ооёо,1993)
Дашбалбар III боть, 355-375 тал

С.Эрдэнэ

....Г.Мэнд-Ооёо бээр яруу найраг болоод бусад нийтлэлүүддээ олныг нуршин улиглахыг чанд тэвчин гагцхүү хүн зонын оюун сэтгэхүйд гэрэл гэгээ авчрах тэр л нарийн шижмийг барьж авахыг хичээдгээрээ онцгой. “Алтан Овоо” бол эх нутгийн дуулал мөн. Пантейст ариун сургаалыг номлосон өөр хүчтэй бүтээлийг би үл мэднэ”
 
(Монгол Улсын ардын уран зохиолч)
“Яруу найраг-шидэт долгион” 2007, 4-р тал

Ш.Цэрэнпил

Г.Мэнд-Ооёо буй бүхний жам ёсны байдал, чанад нууцлаг хэлхээ холбоо, тэдгээрийн үзэгдэх байдлын гоо сайхныг гайхалтай нарийн урлаж бичдэг найрагч юм. Тэр үндэснийхээ нэн өвөрмөц аж төрөхүй хийгээд тэр нь хөрст болоод хөхрөгчтэй хэрхэн холбогдон захирч байдгийг илэрхийлсэн шүлгүүдээрээ дэлхийд танигджээ.
Тэр бол сэтгэлгээний болоод дүрслэлийн яруу найрагч юм.
 
 “Өнөөдрийн Монгол.2006.3.14.№217/

Д. Урианхай

Г.Мэнд-Ооёогийн бэлгэ билгүүний хэвд цутгагдсан сэтгэхүйн гольдрол, урлах, найруулах авъяас нь монгол мэргэдийн сонгодог бичгийн хэлний гайхамшигт өвөөс хөхсөн шим шимүүсээс эх ундрагатай нь харагдах ч тэрбээр өөрөө өнөөдөр эртний мэргэд тэдэнтэйгээ эн зэрэгцэн уншигдах, түүхийн хойтод, эсэргэн цагийн номын хайвуудад өв уламжлал болж дамжих түвшинд монгол хэлээр дуун өгүүлэх эрдэмд боловсорсон нь монголын ахмад, залуу аль аль үеийн зохиолчдыг ихэд баярлуулах боллоо.
 
(Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн доктор)
/Алтан-Овоо номын III хэвлэлийн өмнөтгөлд: 2007.2.16-22 /

Ш.Цэрэнпил

“Өөрийн тань шүлэг бүрээс танай өргөн дэлгэр орон, таны унаж төрсөн газар, элгэн халуун монгол нутгийг өөрийн мэдэлгүй тодоос тод мэдэрч, төсөөлж харах шиг болсон. Хамгийн чухал нь тэнд ажиллаж амьдарч  буй танай хүн зоны зүрх сэтгэл юм. Өнгө алагласан хээ хуартай дээл хувцас, ардын урлагийн олон төрлийн хэлбэр, энгийн уламжлалт зөв мэдрэмж, найрсал зохицол, тэгш хэм, хэмжээ, намжуу тайван болоод өөр бусад олон зүйлийг эрхэмлэн хайрлах сэтгэл бүгд нийлээд “энэ болгон чинь л өнөөгийн хүн төрөлхтөнд дутаад байгаа юм шүү дээ” хэмээн над руу хашгирах шиг болсон” гэж бичжээ.
... Г.Мэнд-Ооёо уул ус юугаа амидчилан авч үзэж, түүнд өөрөө шингэн найрсдаг. Түүний зөн мэдрэхүй эх дэлхий болоод гараг эрхсийн орчил эргэлдэж, түүнийгээ нээн илэрхийлдэг юм. Тэр бэлгэдлээр сэтгэж, амьд бүхний цаана бурханлиг чанар буй хэмээх буддын гүн ухаанд итгэж, энэ итгэлээ онцгой яруу дуурсгадаг юм.
 
“Ноён Имрэгийн таашал ба Г.Мэнд-Ооёогийн гурван “дан”
/Өдрийн сонин. 2005.3.3.

П.Батхуяг

“....Таны нутгийн хоёр сайхан найрагч ертөнцийн жамаар нэгэнт алга болжээ. Гэхдээ таны бичсэн яруу найрагт “амьд” оршиж байна. Ичимхий ч юм шиг нүдтэй Эрээнцавын Нямсүрэнг та “сүүдэр гэрлийн дундах эртний бичигт чулуу шиг” хэмээн ямар гоё дүрслээ вэ? Мөн шөнийн шувууд очир алмаазан нүдтэй харагддагыг яруу найрагчдаас өөр хэн харахсан билээ.
 
“Мэнд-Ооёо ахаа, өөртөө үнэнч байна гэдэг ямар агуу урлаг вэ?”
/“Яруу найргаар ярилцахуй” УБ 2006.17-р хуудас/

Ш.Цэрэнпил

Г.Мэнд-Ооёо бол нийтлэлийн төрөл зүйл, өөр бусад загварт баригддаггүй, өөрийн зоргоор яруу тунгалаг болоод өрнүүн эрчлэг хүүрнэдэг өндөрт гарсан уран бүтээлч юм. Нийтлэлийн хэл, найруулах арга, бүтээлээ ур чадвар үзэл санааны хувьд нэгэн багц болгодог соёл нь түүнийг бүх талаар тэгширч, ааг бяр нь ханасан бүтээлч болохыг харуулж байх шиг.
Г.Мэнд-Ооёо бол Монгол ахуйг дэндүү барим тавим амьд, дэргэд авчирдаг бүтээлч юм. Түүнээс шууд л хуурын татлага дуурсч, морь тургин дөрөө харших сонсогдож, аргалын утаа үнэртэн, хэсэг цагаан манан суусан уулын толгой үзэгдэнэ. Тэр бол үйл хөдлөл, үзэгдэх байдлыг эерүү зөөлөн гэгээлэг дуниартай, сэнгэнэсэн алслалтай бас халуун дулаахан дотор талтай нь хамт цогцлоодог байна.
 
“Танигдахуй болоод эс танигдахуйн шастир”
/Өдрийн сонин. №211(1713) 2004.08.26/

Т.Очирхүү

“Алтан Овоо” хэмээх энэ судар бүхэлдээ гүйлгэн харчих төдий ном бус бодож судалж үзмээр, бас ч уншигчийн мэргэжил чадал сорихоор буурьтай бүтээл болжээ гэж үзэг нэгт залуу нөхөртөө баярланам.
Судрыг уншижээ суухад зохиолчийн эх хэлний болон төрөлх соёл түүхийн мэдлэг, нутаг усныхаа өвгөд хөгшидөөс ихийг сонсож мэдсэн нь харагдаж байна. Чухамхүү “мөсөн уул” онол ёсоор зохиолч мэдэж байгаа бүхнээрээ ном бүтээсэн бус, бичсэнээсээ ч илүүг мэдэж байгаа нь мэдрэгдэж басхүү баярланам.
 
“Алтан Овоо хэмээх судар буюу хүлгийн айзамт
ном бүтээгчийн тухай” /1994.1.11. “Ил Товчоо” сонин /

Ж.Болд-Эрдэнэ

Монгол эр хүн, монгол морь, монголын тал, морин хуур, талын алтан хараацай, алтан нар, Алтан Овоо нь түүний яруу тансаг шүлгүүдэд нь нэвт шингэсэн. “Алтан Овоо” нэртэй хөлгөн судар нь Монголын яруу найрагт шинэчлэл болсон.
Хар багаасаа сонсож дэргэд нь уйлж дуулсан өссөн аавынх нь хорин хуур түүнийг жинхэнэ их талын яруу найрагч болгожээ. Сонгодог яруу найргийн эмх цэгцтэй уянга хэмнэл дүүðэн шүлэглэлт, гярхай зураглал, ончтой дүрслэл, зан заншилдаа хичнээн үнэнч уламжлал, домог үлгэрийн нандин цуглуулга нь энэхүү номыг нэгэн цогц болгон зангиджээ.
“Гангын нэгэн сондор”
/Ил товчоо сонин 1996.6.11-20 № 17 (201)

Д.Төрбат

“Түүний шүлгүүд гол мөрөн намуухан урсаж буй мэт ихэмсэг атлаа дөлгөөн. Өнгөндөө тайван хэдий ч гүндээ шатаж буй мэт санагддаг юм. Ер яруу найрагч өөрөө ч тийм юм.
 
“Асаж урсдаг мөрөн” хөрөг нийтлэл.
/Улаанбаатар сонин. 1993.2.25. ¹31/243

Ш.Уянга

Би “Алтан овоо”-ны тухай эрэгцүүлэн бодном. Сүүдэрт ном олноор төрөх болсон харанхуй бүрэнхий энэ цаг дор “Алтан овоо” үнэхээр гэрэлт номуудын нэг мөн болжээ. “Алтан овоо” миний сэтгэлийн төвд сүндэрлэлээ. Ийм ном олон олноор төрж, номын гэрэл чуулсаар галт бөмбөлөг болон дээш мандаж, энэ цагийн үеийг гийгүүлэн гэгээрүүлэх нь гарцаагүй. Гэрэлт номыг гагцхүү гэрэлт хүн бүтээмой. “Алтан овоо” – н дээрээс би ертөнцийн бүхий л уулыг харж зогсном.
 
“Гэрэлт хүмүүний босгосон бодь Алтан Овоо
/Улаанбаатар 1994.07.01. №125 (584

О.Дашбалбар

“Орчлон ертөнц надад найрсан нуугднам”, “Ирээгүй үзээгүй, мэдээгүй бүхэн намайг нээнэм” гэж бидний үеийнхний яруу найргийн зорилгыг Г.Мэнд-Ооёо тунхаглаж, тэр замаар ч бид явсан бүлгээ. Түүний бичсэн “сэтгэлийн байгаль” гэдэг тансаг шүлэг бидний бүх номны оршил, удиртгал болж, тэрхүү сэтгэлийн байгальдаа хүрэх гэж бид бүхэн өөр өөрийн замаар тэмүүлсэн юм. Д.Нямсүрэн энэ сэдвээр бүхэл бүтэн ном бичсэн бөгөөд Г.Мэнд-Ооёо шиг түүнд нөлөөлсөн нь үгүй. Минйи “Гол ус намуухан урсана” түүвэр ч Г.Мэнд-Ооёогоос эхтэй бүлгээ. Д.Цогт түүнийг “ард талдаа зогсож буй хүний үс салхинд сэвэлзэхийг андахгүй мэдрэх яавхдас” гэж нэрлэсэн юм.
 
Сарны шүлэгч буюу Гомбожавын Мэнд-Ооёо
/Бодлын солбицол 1993.2.8-16 №7, 8 (71, 72)

С. Жамбалдорж

Номын өрнөл үйл явдал нь монголын тал нутгийн нэгэн чулуунаас эхлээд дэлхий ертөнцийн газар шороо, уул ус, од гараг, нар сар хүртэл амьд сэрүүн оршиж, хүнтэй адил сэрж сэргэж, элтэрч эмтэрч, гуньж баярлаж байдгийг тун гярхай нээн харуулжээ...
 
(Монгол Улсын Соёлын Гавъяат зүтгэлтэн,
философийн доктор, профессор) Өдрийн сонин 2007.07,04 №150/156

Д.Өрнөхдэлгэрэх

“...түүний зарим шүлгүүд нь уншигчийг сэрээн цочроох, их холыг санагдуулах ер бусын санаа, хүч элбэг. Энэ нь хүмүүсийг шинэчилж, өөрчилж, шинэ ухаарал, учралд хөтлөхийн зэрэгцээ тийм гэхийн аргагүй нандин бодол, дурсамж руу оруулдаг увдис...- Г.Мэнд-Ооёогийн “Тэнгэрийн хяанаас нүүдэлчин айсуй” (УБ 2002) түүвэрт багтсан туурвилуудад хандахдаа, монгол яруу найргийн уламжлалт сэтгэлгээг хөгжүүлсэн, үлгэр авсан гэх зэрэг үнээлэмжүүд өгөх нь буруу юм. Харин уран зохиолын сэтгэлгээнд хүн төрөлхтөний дотоод нандин сэтгэлгээг хөндөн, яруу найргийг “зөөлөн ай”-гаар баяжуулсан уран бүтээлч болох талаас нь авч үзвэл илүү үнэнд ойр юм.
 
Утга зохиол судлалын “A New Method” төв
(Гөрөөсөн мэлмий” болон бусад судалгаа)  2004. УБ. 106-р тал
“Шинэтгэл саран хийгээд шинэчлэгч найрагч”
(Яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёогийн “Тэнгэрийн хаяанаас нүүдэлчин айсуй”
 түүвэрт хийсэн зарим ажиглалт шүүмжээс)

Ү.Хүрэлбаатар

“...Г. Мэнд-Ооёогийн туурвил зүй, яруу найргийн язгуур санаа нь энгийн бөгөөд “Тэнгэрийн хаяанаас нүүдэлчин айсуй” хэмээн номынх нь нэр юм. Газар тэнгэрийн савслага, хүн байгалийн шүтэлцэл, зөн билгийн мэдрэмж, дотоод сэтгэлийн зөөлөн ай нь түүний оюун санааны “Алтан Овоо” бөгөөд бүхэлдээ нүүдэлчний найраг, номадизмын дуулал билээ. Тиймээс Г. Мэнд-Ооёогийн яруу найргийн сэдэв нь нүүдэлчин монголын ахуй байдал, сэтгэлгээ нь тэнгэрийн дуудлага, бичлэг нь монгол босоо бичгийн зөөлөн аялгуу бөгөөд яруу найргийн шидэт долгион ийнхүү дэлхийн түвшинд үнэлэгдэж байна.”
 
(Монголын Уран Зохиолын шүүмж судлалын төвийн тэргүүн,
утга зохиол судлаач, шүүмлэгч, яруу найрагч, Ph.D)
 “Зууны мэдээ” 2009.10.27 №251 (3323

Д.Цэвээндорж

Г.Мэнд-Ооёо найрагч бодролоор яруусгаж боловсролоор ухаажсан шүлгүүд тэрлэж энгийн үгсүүдэд амь тээлгэдэг нь дэлхийн чиг хандлагад дөхүүлсэн нүүдэлчдийн яруу найргийн өвөрмөц сэтгэмж болон бууж байна. Өөрөөр хэлбэл далд сэрэхүй, сэтгэлгээний алслал дахь утгыг шүтсэн сэтгэхүйн, бясалгалын найраг бүтээдгээрээ дорно дахины яруу найраг өвөрмөц сэтгэмжлэлийн онцлогтой гэж болно.
 
(Доктор (Ph.D), дэд проф. Утга зохиол судлагч, шүүмжлэгч)
“Утгын бөмбөрцөг дэх Г.Мэнд-Ооёогийн шинж ертөнц” шүүмжээс.
Улаанбаатар таймс сонин. 2009.12

Я.Ганбаатар

      Г.Мэнд-Ооёогийн шүлгүүд ур хийц сайтай, уран яруу хэллэгтэй, дүрслэл тод томруун, утга санаа гүн гүнзгий байдаг. Тэдгээр нь аялгуу сайхан монгол хэлний гайхамшигт чадлыг илтгэсэн, зөвхөн яруу найргийн гэж хэлж болох тийм уран гоё, часхийсэн амттай үгс, үг хэллэг, бүхэл бүтэн мөр шадаар бялхаж байдаг ажгуу.
     Г.Мэнд-Ооёогийн уран бүтээлийн оргил гэж хэлж болох бүтээл бол дээр нэгэн бадгийг нь ишлэн буй “Он цагийн хүрд” хэмээх шүлэг нь гэж би боддог. Энэ шүлгийн бадаг, шад бүхнийг, үг хэллэг, дүрслэл илэрхийлэл, утга, зураг бүхнийг нь задлан шинжилж, дурдан ярилцаж болох боловч энэ удаад үүнийг уншигч таны оюуны мэлмийд даатган орхису. Харин энэ шүлэг бол Д.Нацагдоржийн “Миний нутаг”, Б.Явуухулангийн “Би хаана төрөө вэ”, Б.Лхагвасүрэнгийн “Манлайн цацлага хэмээх хуурын ёсөн татлага”, “Д.Нямсүрэнгийн “Дөрвөн цаг” зэрэг монголын яруу найргийн тэнгэрт жинхэнэ зохист аялгуу болон эгшиглэж байдаг яруу дууллуудын зиндаанд хэлцэгдэхүйц шилдэг туурвил мөн гэж боддогоо танд хэлэхийг хүслээ. Та таалалдаан болгоогтун.
 
(Хэлбичгийн ухааны доктор, Ph.D)
Монголын яруу найраг дахь сэтгэлийн толь буюу
“шүлгийн дундаас зураг тодрох ёсныы үлгэр”
Өнөөдөр сонин. 2009.11
“Утга зохиолын тухай яриа” УБ 2010. ISBN 99962-1-060-X

Хатагин Го. АКИМ

...Уг чанартаа буй юмс
Утгын бөмбөрцөгт багтдаг тийм нэг нууц, өөрөөр хэлэхүй их нь багадаа багтдаг тийм нэг нууц байдаг юм байна шүү! 
Орчлон ертөнц надад найрсан нуугднам
Оюун сэтгэл, зүрхний минь гүнд нуугднам
Юм бүхэн, мөч бүхэн намайг нээнэм
Ертөнц надаар дамжин өөрийгөө нээнэм (“Нээхийн утган хэлхээ”)
...Хулсан лимбэний нүхээр гансрах салхин нисэн айсаж хөөрхий молхи бичээч миний зүрхний гүнд нуугдсан холын гунигийг нээрээ л сэдрээн хаяад бас өрөөл нэгний, бүр хотол түмний сэтгэлийг сэнсрээхээр алсран одвой.
Хатагин Го. АКИМ/Утгазохиолын доктор/
"Үндэсний Шуудан" сонин 
2009.12.12

Б.Магсаржав

Яруу найраг яруу байх,хүмүүний сэтгэлд гоосайхан, гэрэл гэгээ,сэтгэлийн цэнгэл, амьдарах итгэл авчирах чадалтай байх нь бороо,шороо,аадар,үерийн цаг өнгөрч,цэцэг навч бүхэн дэлгэрэн гэрэлтэх баян намарын цагаар гол мөрөн тунгалагшихтай адил бөлгөө.Гол мөрөн тунгалагших,эрдэмт хүмүүн гэгээрэх,яруу найрагч төгөлдөрших энэ гуравын чанар нэгэн билээ. Мэнд-ооёо найрагчийн төгөлдөрших цаг тэр үед ирсэн бололтой.Ухаан бодол нь саруулсан жагсарч,сэтгэлийн тэнхээ суугаад зөвхөн өөрийнхөө найраг төдий бус монгол найрагийнхаа ирээдүйд сэтгэлээ чилээх насны даваан дээр нэгэнт гарсаныг энэ шүлэг харуулна бус уу.Түүний тунгалагшихуй нь байгалийн оршихуйгаас хүмүүний явдалыг ургуулан авсан гүн бодол гэлтэй.
 
“Цаг хугацаанаас ангид оршихуй буюу
яруу найрагчийн төгөлдөршил” англи хэлээр
GUNU сэтгүүл 2010 №17, ISBN 99929-73-67-6, 94-101-р тал
Лавлах
TOP